Iwona Lubowicz –  fot. Kinga Karpati; Paweł Kos-Nowicki – fot. Atelier Klitka Julita Delbar; Aneta Łukaszewicz – fot. Sylwia Daniszewska

x

Pasyjny wiersz Stabat Mater dolorosa powstał najpewniej w XIII wieku. Jego pierwsze strofy opisują cierpienie Maryi stojącej pod Krzyżem, kolejne są wezwaniem do współuczestniczenia wiernych w bólu Matki Jezusa (compassio), co ma stanowić krok na drodze do zbawienia, jak głosi konkluzja strof ostatnich. Śpiewano go w wersji monodycznej, już w wiekach średnich i w czasach renesansu doczekał się wielu ujęć polifonicznych. Stabat Mater chętnie umuzyczniano także w epoce baroku. Do najbardziej znanych należy przesławne ujęcie Giovanniego Battisty Pergolesiego. Wykształcony w Neapolu kompozytor przeżył zaledwie 26 lat – wzruszające opracowanie Stabat Mater, pisane jakoby na łożu śmierci, uwieczniło jego imię; nowsze badania wskazują jednak, że Pergolesi napisał utwór co najmniej dwa lata przed śmiercią. Został zapewne zamówiony przez Confraternità dei Cavalieri di San Luigi di Palazzo i szybko zdobył popularność w całej Europie. Podziwiano niezwykłą urodę melodii, komunikatywność przekazu, subtelne oddanie muzyką affectus tristitiae. Pergolesi ujął strofy Stabat Mater w formie kantaty – jako cykl duetów i arii solowych. Styl kościelny podkreślony został okazjonalnym użyciem kontrapunktu, dominuje nad nim jednak ekspresja bliska świeckiej kantacie i operze. Popularność dzieła okazała się trwała i nawet w czasach, gdy teatralna twórczość mistrza popadła w zapomnienie, Stabat Mater wciąż wykonywano.

Wiele dzieł symfonicznych epoki klasycyzmu nosi „przydomki”, z których nieliczne tylko pochodzą od samych kompozytorów, częściej bywają dodatkiem późniejszych wydawców czy interpretatorów. Bogata symfoniczna spuścizna Haydna była szczególnie podatna na takie zabiegi. Elegijny, miejscami wręcz posępny nastrój Symfonii f-moll i jej przydomek La Passione otwierał pole do rozmaitych domysłów; wysuwano przypuszczenie, iż symfonia powstała z przeznaczeniem na okres Wielkiego Postu. Jakież więc było zdumienie badaczy, gdy na innym ze źródeł widniała inna inskrypcja: Il Quakuo di bel’humore („Wesoły kwakier”). Być może utwór ten ma teatralną genezę, jak wiele innych symfonii Haydna z czasów jego działalności na rozmiłowanym w spektaklach dworze księcia Mikołaja Esterházy’ego. Jeśli tak, to chodziło tu najpewniej o sztukę La jeune indienne de Chamforta, wystawianej na wiedeńskich scenach pod tytułem Die Quäker, oder die junge Indianerin. Haydn pisał uwertury i muzykę incydentalną do wielu sztuk teatralnych, a później nierzadko zestawiał z niej symfonie. Tajemniczy tytuł tej anonsuje skomplikowaną historię młodej Indianki, która uratowała życie pewnemu Anglikowi, ów zaś powziął zamiar sprzedania jej w niewolę. Szczęśliwie tym niecnym planom przeszkodził pewien poczciwy, ale zarazem przebiegły wyznawca kwakryzmu. Kwakrzy – jako wyidealizowane uosobienie cnót, choć zarazem nieco dziwaczni w swych skrajnie surowych i nieprzystających do epoki obyczajach – stali się w oświeceniowej Europie bohaterami wielu utworów literackich, w tym wspomnianej komedii.

Koncert poprowadzi Paweł Kos-Nowicki – doświadczony dyrygent, w latach 2000–2010 szef Nowej Orkiestry Kameralnej, która pod jego batutą wystąpiła w ponad 100 koncertach w Polsce. W 2010 roku z jego inicjatywy rozpoczęły działalność chór i orkiestra Warsaw Camerata. Jest cenionym interpretatorem muzyki oratoryjnej oraz dzieł klasycznych, nie stroni również od muzyki innych epok oraz dzieł najnowszych. W arcydziele Pergolesiego podziwiać będziemy dwie znakomite śpiewaczki – w partii sopranowej wystąpi Iwona Lubowicz, ceniona interpretatorka muzyki dawnej, solistka Polskiej Opery Królewskiej, wcześniej Warszawskiej Opery Kameralnej. Gościnnie współpracowała również m.in. z Operą Bałtycką w Gdańsku, Operą i Filharmonią Podlaską, orkiestrą Warsaw Camerata oraz teatrem operowym w Münster. Z Polską Operą Królewską związana jest też śpiewająca mezzosopranem Aneta Łukaszewicz, oklaskiwana także na wielu innych scenach w Polsce i za granicą, ceniona interpretatorka repertuaru pieśniowego i oratoryjnego. [pmac]

Organizator: Polska Orkiestra Sinfonia Iuventus im. Jerzego Semkowa
Patroni medialni: TVP Kultura, Presto, polmic.pl

Organizator zastrzega prawo do zmiany programu koncertu lub jego wykonawców