Nowy sezon artystyczny 2024/2025 Sinfonia Iuventus zainauguruje atrakcyjnym programem muzyki neoromantycznej, w którym nie zabraknie ciekawego polskiego akcentu – dzieła niemal zapomnianego dziś, a bardzo ciekawego. Ludomir Różycki był zafascynowany bogactwem kultury i sztuki włoskiej, dając temu wyraz na kartach swych dzieł. Należy do nich także preludium symfoniczne Mona Lisa Gioconda z roku 1911, w którym dostrzec można typową dla tej generacji fascynację programowymi ideami Richarda Straussa. Bezpośrednią inspiracją nie było tu jednak malarskie dzieło, lecz głośna na początku wieku powieść historiozoficzna rosyjskiego symbolisty Dmitrija Mereżkowskiego Zmartwychwstali bogowie – Leonardo da Vinci. Jednym z jej wątków jest domniemany romans geniusza z Lisą Gherardini, żoną kupca Francesca del Giocondo, uwiecznioną na przesławnym portrecie. Subtelna muzyka preludium z błyskotliwą partią solowych skrzypiec nie opowiada programowej fabuły, lecz widzieć w niej można raczej symbol pięknego, niespełnionego uczucia. Adresatem dedykacji dzieła jest hiszpański dyrygent i kompozytor José Lassalle.

Kindertotenlieder Gustava Mahlera to jeden z najbardziej przejmujących, poruszających cykli pieśniowych w całych dziejach muzyki. Zaczął go komponować w 1901 roku – był to w jego życiu czas trudny – w lutym tego roku ciężko zachorował, a jego życie było poważnie zagrożone. Po tym doświadczeniu ponad czterdziestoletni kompozytor – zawsze owładnięty obsesją śmierci, żywo zainteresowany literackimi i filozoficznymi koncepcjami dotyczącymi eschatologii, dał wyraz swym refleksjom w nowych dziełach, m.in. w V Symfonii rozpoczętej wstrząsającym marszem żałobnym oraz w szeregu pieśni do słów niemieckiego poety romantycznego Friedericha Rückerta. Do jego słów powstały wtedy m.in. trzy z pięciu pieśni, które złożyły się na ukończony w 1904 cykl Kindertotenlieder (Treny dziecięce). Ich teksty pochodzą z ogromnej, liczącej 428 pozycji kolekcji wierszy, którymi Rückert opłakiwał śmierć dwojga własnych dzieci na przełomie 1833/1834 roku. Gdy kompozytor zaczął je tworzyć, nie miał osobistych doświadczeń utraty dziecka. W kolejnym roku urodzi się jego pierwsza córka Maria, którą straci, gdy będzie miała pięć lat, w roku 1907. Mahler powie później, że nigdy nie mógłby napisać takich pieśni, gdyby miał za sobą tę tragedię…

W solowej partii dzieła wystąpi Małgorzata Walewska, absolwentka Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie, laureatka i finalistka wielu międzynarodowych konkursów. Wkrótce po studiach rozpoczęła wspaniałą karierę, występując m.in. w wiedeńskiej Staatsoper z artystami takimi, jak Luciano Pavarotti czy Placido Domingo. Kolejne lata przyniosły angaże w Semperoper w Dreźnie (1999) oraz w Deutsche Oper w Berlinie. W 2006 roku Małgorzata Walewska zadebiutowała w Metropolitan Opera w Nowym Jorku. Kolejne sukcesy odnosiła w Covent Garden w Londynie, oklaskiwano ją na wielu najznakomitszych scenach świata. Od 1991 współpracuje z Teatrem Wielkim – Operą Narodową w Warszawie, gdzie kreowała wiele eksponowanych ról. Artystka współpracowała z plejadą najsławniejszych dyrygentów. Wykonuje także repertuar oratoryjny, pieśniowy oraz szczyci się imponującym dorobkiem fonograficznym. Z naszą Orkiestrą wystąpiła w historycznym wykonaniu i nagraniu opery religijnej Mojżesz Antona Rubinsteina pod dyrekcją Michaiła Jurowskiego.

Richard Strauss nie miał jeszcze dwudziestu lat, gdy zaczął komponować swą II Symfonię (pierwszą napisał jako szesnastolatek). Młody muzyk cieszył się już wówczas rosnącym uznaniem, jego wcześniejsza Serenada op. 7 wzbudziła zachwyt wielkiego dyrygenta Hansa von Bülowa, który swym autorytetem promował Straussa. Symfonię okazał też Johannesowi Brahmsowi podczas jego wizyty w Monachium, a ów miał wyrazić się o niej z nieco protekcjonalnym uznaniem („ganz hübsch” – całkiem ładne”). Strauss, początkowo zafascynowany klasykami i ich apologetą Brahmsem, wkrótce wkroczył na inne ścieżki, rozwijając ideę symfonicznej muzyki programowej w swych kolejnych epokowych poematach i nienumerowanych już symfoniach, stał się też mistrzem orkiestrowej pieśni i opery. Młodzieńczą symfonię (wykonaną po raz pierwszy z Filharmonikami Nowojorskimi w grudniu 1884, dyrygował Theodore Thomas) darzył pewnym sentymentem i okazjonalnie włączał do programów. Dzieło o klasycyzujących rysach, ale romantycznej już ekspresji, zdradza wyraźne ślady fascynacji dojrzałym stylem Beethovena, nie będąc epigońskie. Wrażliwość na orkiestrową barwę, oryginalność wielu pomysłów zapowiada już indywidualny styl swego twórcy.

Koncert poprowadzi Bassem Akiki, polsko-libański dyrygent, kompozytor i doktor sztuki. Związany szczególnie silnie z Wrocławiem jako absolwent (obecnie wykładowca) Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego, był dyrektorem muzycznym Opery Wrocławskiej i dyrygentem jej bardzo wielu spektakli, także premierowych, dyrektorem artystycznym Festiwalu Noworocznego Narodowego Forum Muzyki we Wrocławiu. Był również dyrektorem artystycznym w Operze Śląskiej w Bytomiu, a gościnnie prowadzi liczne renomowane zespoły i współpracuje z teatrami operowymi w Polsce i wielu krajach świata. [pmac]