Czy muzyka instrumentalna może wyrażać treści pozamuzyczne, literackie? To pytanie budzi żywe dyskusje kompozytorów, muzykologów, komentatorów muzycznej estetyki i samej ontologii sztuki dźwięku. Repertuar tego koncertu to dobry punkt wyjścia do refleksji na ten temat i każdy jego słuchacz będzie miał okazję skonfrontować własne odczucia z intencjami kompozytorów – dwóch romantyków z różnych pokoleń, o dość odmiennych twórczych postawach, mających wszakże także sporo wspólnego. I Liszt i Dvořák nawiązywali do ważnej w XIX stuleciu idei stylów narodowych. Pierwszy odwoływał się często do sztuki swych ojczystych Węgier, drugi był piewcą muzyki Czech i Moraw, a także szerzej pojętej „słowiańszczyzny”. Obu też przyświecała idea muzyki programowej – przy czym dla Liszta była ona ważna szczególnie, stale obecna w symfoniach, poematach symfonicznych, dziełach fortepianowych odwołujących się w wielu aspektach do inspiracji literackich, poetyckich, plastycznych, krajobrazowych… Preludia to niemal podręcznikowy przykład umuzycznienia poetyckiej idei – tu poematu Alphonse’a de Lamartine’a Les quatres éléments („Czyż życie nie jest szeregiem preludiów do owej nieznanej pieśni, której pierwszą wzniosłą nutę intonuje śmierć?…”). To zarazem przykład umowności tej konwencji – sugestywne obrazy Liszta tylko sugerują nastroje wiersza, nie ilustrują ich dosłownie – bo czy jest to możliwe dźwiękami? I czy istotnie potrzebny jest „program” by pobudzić wyobraźnię słuchacza? Koncert fortepianowy Es‑dur (to brawurowe dzieło wykona pianista młodego pokolenia Szczepan Kończal, absolwent katowickiej Akademii Muzycznej, laureat wielu prestiżowych konkursów) tegoż twórcy dowodzi, że niekoniecznie – to przykład muzyki „absolutnej”, a więc z założenia wolnej od pozamuzycznego kontekstu, ale przecież nie mniej przez to ekspresyjnej.
Dzieło Dvořáka pokazuje inne oblicze programowości – fascynację obcym krajem i jego kulturą. Wielki Czech w czasie kilkuletniego pobytu w USA zachwycił się niemal zupełnie w ówczesnej Europie nieznanymi motywami rdzennej muzyki Indian czy afroamerykańskich śpiewów w typie spiritual. Choć nie cytuje ich bezpośrednio w swojej Symfonii e‑moll, to w autorskim komentarzu przyznaje się do inspiracji jej rytmami czy modalnymi zwrotami; sugeruje się tu także odniesienia literackie, m.in. do poematu Longfellowa The Song of Hiawatha. Niezwykle oryginalne i błyskotliwe dzieło przebojem weszło do kanonu symfonicznego repertuaru i do dziś należy do najbardziej znanych i najczęściej wykonywanych dzieł Dvořáka.
Udział w koncercie pochodzącej z Izraela dyrygentki Bar Avni to nagroda specjalna Polskiej Orkiestry Sinfonia Iuventus dla laureata X Międzynarodowego Konkursu Dyrygentów im. Grzegorza Fitelberga. Utalentowana artystka już od pierwszego etapu zdobyła uwagę i sympatię publiczności, co znalazło odzwierciedlenie w werdykcie jurorów, przyznających jej II nagrodę (docenili ją także muzycy Orkiestry Filharmonii Śląskiej, przyznając jej swoje wyróżnienie).

Wykonawcy:
Paweł Wakarecy | fortepian
Polska Orkiestra Sinfonia Iuventus
Bar Avni | dyrygent

W programie:
Franz Liszt                Les Préludes – poemat symfoniczny
Franz Liszt                I Koncert fortepianowy Es-dur
Antonín Dvořák        IX Symfonia e-moll op. 95 „Z Nowego Świata”

Zapraszamy!

Bilety dostępne na filharmonia slaska