Koncert nadzwyczajny w ramach 18. Festiwalu „OGRODY MUZYCZNE”

 

Festiwal Ogrody Muzyczne jest realizowany w Warszawie od 2001 r. Program każdego festiwalu wypełniają koncerty live oraz retransmisje oper i baletów z renomowanych teatrów i festiwali muzycznych, z The Metropolitan Opera, Teatru Bolszoj i z Festiwalu w Salzburgu na czele, a także filmy muzyczne i sfilmowane koncerty. Od początku festiwal odbywa się na Dziedzińcu Wielkim Zamku Królewskiego w Warszawie, pod wielkim, klimatyzowanym namiotem, gromadzącym 1000-osobową publiczność. Co roku liczba wydarzeń przekracza 30, łącznie obserwuje je 30 000 – 40 000 widzów; w większości wiernych, towarzyszących „Ogrodom Muzycznym” od pierwszego festiwalu. Media obwołały go «Warszawskim Letnim Salonem Muzycznym».
W ramach festiwalu realizowany jest specjalny program edukacyjno-artystyczny dla dzieci – Dziecięce Ogrody Muzyczne.
Od 2008 r. inspiracją programu jest kultura kraju obejmującego 1 lipca przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej, a dany kraj zostaje gościem honorowym Festiwalu. Były już „Ogrody” francuskie, szwedzkie, belgijskie, polskie, cypryjskie, litewskie, włoskie, luksemburskie, słowackie, estońskie.
18. Festiwal Ogrody Muzyczne potrwa od 30 czerwca do 31 lipca 2018 r. Po raz pierwszy będzie miał 3 gości honorowych: Austrię, która rozpoczyna prezydencję w Radzie UE 1 lipca br., Bułgarię, która przekazuje ster Austrii i ponownie Estonię, która w 2018 r. celebruje stulecie uzyskania niepodległości. Częścią programu 18. Festiwalu będzie cykl filmów, nawiązujący do stulecia odzyskania niepodległości przez Polskę.

(źródło: Organizator Festiwalu; http://www.ogrodymuzyczne.pl/ksiazka-programowa/)

Czy coś tak subtelnego, jak walc może być przyczyną straszliwego konfliktu? Okazuje się, że tak, ideę skomponowania „poème chorégraphique” – La Valse, będącego refleksyjną impresją na temat wiedeńskiego tańca, podsunął Ravelowi słynny baletowy impresario Siergiej Diagilew, w pierwszej dekadzie XX w. Gdy jednak utwór powstał (1920), poddał go krytyce jako piękny lecz „nietaneczny”, za co kompozytor obraził się. Po wymianie nieuprzejmości, zapalczywy Rosjanin rozważał nawet… pojedynek, do którego szczęśliwie nie doszło, lecz znajomość została zakończona. Ocena Diagilewa okazała się niesprawiedliwa i przepiękny hommage dla walca doczekał się wspaniałych realizacji baletowych (m.in z wielką Idą Rubinstein), jednak jeszcze częściej ten mieniący się barwami i emocjami utwór rozbrzmiewa na koncertowych estradach.
W 1917 r. wspomniany Siergiej Diagilew gościł w Madrycie ze swymi Ballets Russes, zachwycony pantomimą El corregidor y la molinera Manuela de Falli, zaproponował autorowi rozwinięcie jej do postaci baletu, na co ów chętnie przystał. Okres wojennej zawieruchy nie sprzyjał szybkiej premierze nowego dzieła (które w nowej wersji nosiło tytuł El sombrero de tres picosTrójkątny kapelusz, symbol władzy tytułowej postaci urzędnika z noweli P. de Alarcóna, służącej za kanwę dzieła). Opóźnione prawykonanie odbyło się w Londynie, w 1919 r. i stało się olśniewającym apogeum dotychczasowej działalności Falli, choreografię przygotował Léonide Massine, scenografię i projekty kostiumów Pablo Picasso, a dyrygował Ernest Ansermet. Tłem akcji komicznego baletu jest andaluzyjskie miasteczko, w którym podstępny corregidor (urzędnik, pełniący funkcje burmistrza i sędziego) czyni niechciane zaloty pięknej młynarce. Popularność barwnej muzyki odwołującej się do efektownego folkloru południa Hiszpanii sprawiła, że często wykonuje się ją też autonomicznie, w formie orkiestrowych suit.
Muzyka węgierska postrzegana jest często przez pryzmat stylu zwanego verbunkos, z jego charakterystyczną formą czardasza, złożoną z nostalgicznego, emfatycznego wstępu lassú oraz ognistej, szybkiej, wirtuozowskiej części friss. Jednak to tylko jedno z oblicz muzyki tego kraju, nawiązujące głównie do folkloru cygańskiego bałkańskiego pogranicza. Był on tak atrakcyjny, że znajdował żywe odzwierciedlenie w muzyce artystycznej, spopularyzowany w niej za sprawą m.in. F. Liszta i J. Brahmsa. Późniejsi twórcy nurtu stylu narodowego pragnęli zwracać uwagę na to, że rodzimy folklor Węgier jest o wiele bogatszy i bardziej zróżnicowany. Badania etnograficzne i prace dokumentacyjne Zoltána Kodálya i Beli Bartóka uchwyciły go w chwili, gdy poczynał już zanikać; znalazł też żywe odbicie w twórczości obu wielkich Węgrów, czasem cytowany dosłownie, częściej, poddawany subtelnej stylizacji. Obaj sporadycznie ulegali jednak też urokowi verbunkos, przystępne i eufoniczne, niezwykle urodziwe Tańce z Galanty (1933), to jedna z ciekawych koncesji Kodálya na rzecz tego stylu.
Pochodzący z Łodzi Aleksander Tansman od lat 20. przebywał we Francji i USA. W międzywojennym Paryżu szczególnie ceniono pełen lekkości, dowcipu i wdzięku styl neoklasyczny i w nim właśnie Tansman odnalazł się doskonale. Rychło stał się „obywatelem świata”, postacią powszechnie cenioną przez wielu współczesnych mu luminarzy sztuki, literatury i muzyki. Nie zapominał o spędzonej w Polsce młodości, stosunkowo często adaptując w swych kompozycjach narodowe motywy. Widać to doskonale w Czterech tańcach polskich (1931), suicie złożonej z polki, kujawiaka, dumki i oberka, którą autor dedykował Orchestre des Concerts Pasdeloup w Paryżu.
Z muzyczną przeszłością wchodzi w dialog również Suite de danses et de chansons Zygmunta Krazuego (1977), jedno z wielu dzieł zainspirowanych niezwykłym talentem polskiej klawesynistki, zmarłej przed rokiem Elżbiety Chojnackiej, która specjalizowała się w wykonywaniu na barokowym instrumencie muzyki nowej i dokonała prawykonania także tego, dedykowanego jej dzieła. Aleksandra Gajecka-Antosiewicz, znakomita solistka wieczoru, w latach 2001-2003 była jej studentką w sławnym salzburskim Mozarteum. Suite to utwór przekorny – „muzyka stworzona z innej muzyki”, ale wbrew tytułowi i obsadzie nie nawiązuje do dwornej epoki francuskich Ludwików. W tym przypadku „budulec” stanowią motywy żywiołowego folkloru bałkańskiego.

Wykonawcy:
Aleksandra Gajecka-Antosiewicz | klawesyn
Polska Orkiestra Sinfonia Iuventus
Mirosław Jacek Błaszczyk | dyrygent

W programie:
Aleksander Tansman | Cztery tańce polskie
Maurice Ravel | La valse
Zoltán Kodály | Tańce z Galanty
Zygmunt Krauze | Suite de dances et de chansons na klawesyn i orkiestrę
Manuel de Falla |  Suita z baletu “Trójkątny kapelusz”

Zapraszamy!