Dvořák | Bartók

23 lutego 2018 r., godz. 19.00
Opera i Filharmonia Podlaska – Europejskie Centrum Sztuki w Białymstoku

Koncert na orkiestrę Beli Bartóka, późne arcydzieło węgierskiego kompozytora, powstał w 1943 roku na zamówienie Koussevitzky Foundation. Premiera miała miejsce 1 grudnia 1944 z udziałem sławnej Boston Symphony Orchestra pod dyrekcją S. Kusewickiego i okazała się spektakularnym sukcesem. Przyszedł on jednak za późno i nie zmienił trudnej sytuacji kompozytora na wojennej emigracji w USA – niecały rok później Bartók zmarł w biedzie i zapomnieniu. Koncert na orkiestrę okazać się miał jednym z jego ostatnich dzieł, także – jednym z najpopularniejszych. Kompozytor złagodził tu swój muzyczny język, skłaniając się ku symetrycznej, klasycyzującej formie i większej brzmieniowej eufonii – zarazem zachowując większość cech swego wcześniejszego stylu, z subtelnymi, lecz czytelnymi nawiązaniami do folkloru, supremacją elementu rytmicznego oraz barwną instrumentacją. Nazwa „koncert” wskazuje tu na element solowego, wirtuozowskiego koncertowania, nie powierzony jednak jednemu instrumentowi, lecz różnym, a także ich grupom.
Antonín Dvořák został zapamiętany przede wszystkim jako twórca symfonii – te najczęściej powracają w koncertowym repertuarze, choć ceniona jest także jego kameralistyka, pieśni czy (wykonywane jednak stosunkowo rzadko) opery. W jego spuściźnie odnajdziemy tylko trzy ukończone koncerty solowe, z których największą popularnością cieszy się ten na wiolonczelę z późnego okresu twórczości (1895), z entuzjazmem przyjęty w chwili premiery i wciąż stanowiący „kanoniczną” pozycję repertuaru na ten instrument. Nieco w jego cieniu pozostają dwa inne – na fortepian (1876) oraz na skrzypce (1879). Koncert skrzypcowy a-moll op. 53 należy do licznych dzieł z XIX stulecia zainspirowanych talentem wielkiego skrzypka Josepha Joachima, adresata dedykacji niezliczonych dzieł, przyjaciela Johannesa Brahmsa, nauczyciela i protektora wielu młodych talentów. Dvořák pisał swój koncert z myślą o nim, lecz sławny wiolinista szczerze (choć w życzliwym tonie) wyraził swój sceptycyzm wobec pewnych rozwiązań formalnych i fakturalnych, według niego za bardzo odbiegającym od „tradycyjnych” wzorów, którym pozostawał wierny; udzielił czeskiemu kompozytorowi szeregu wskazówek, lecz nie wprowadził dzieła do swego repertuaru. Ostatecznie nieco spóźnionej premiery dokonał w roku 1883 w Pradze František Ondříček. Efektowny, epatujący wysokiej próby wirtuozerią, pełen romantycznej ekspresji utwór zjednał sobie uznanie publiczności; dziś słyszany bywa rzadziej niż Koncert wiolonczelowy h-moll, tym bardziej więc warto skorzystać ze sposobności zapoznania się z tym urodziwym dziełem, zwłaszcza w interpretacji Piotra Pławnera, należącego do najznakomitszych polskich skrzypków swojego pokolenia, laureata Pierwszej Nagrody X Międzynarodowego Konkursu im. Henryka Wieniawskiego (ex aequo z Bartłomiejem Niziołem) w 1991 roku.
Ciekawym i pięknym punktem programu, który poprowadzi Maestro Michaił Jurowski, pierwszy dyrygent gościnny Polskiej Orkiestry Sinfonia Iuventus, będzie uwertura koncertowa Karnawał Dvořáka z 1891 roku, stanowiąca drugie (i najbardziej znane) ogniwo programowego tryptyku symfonicznego Natura, życie i miłość. Efektowny, pełen ogromnej energii utwór stanowi barwną, olśniewającą mozaikę motywów tanecznych w słowiańskim duchu przeplecionych epizodami nostalgicznej refleksji.

Wykonawcy:
Piotr Pławner | skrzypce
Polska Orkiestra Sinfonia Iuventus
Michaił Jurowski | dyrygent

W programie:
Antonin Dvořák Karnawał – uwertura koncertowa op. 92
Antonin Dvořák Koncert skrzypcowy a-moll op. 53
Bela Bartók Koncert na orkiestrę

 

Bilety dostępne na:
www.ebilet.pl
, w punktach InfoKraków oraz w kasie Filharmonii Krakowskiej